Specijalista za pogubljenja
Ranicki sa jednim od najpopularnijih njemačkih voditelja Tomasom Gotšakom.
Neki gledaoci dodjele Njemačke televizijske nagrade 2008. su u početku mislili da je u pitanju šala. Međutim, ipak je u pitanju veliki stari majstor pakosne kritike, koji je svoju radikalnu kritiku na račun njemačke televizije iznio takođe javno i potpuno iskreno – na bini. On je, kao književni urednik u Frakfurter algemajne cajtungu (Frakfurter Allgemaine Zeitung) i kao televizijski kritičar “Književnog kvarteta” 90-ih, i ovaj put potvrdio svoj ugled. Pa nije on tek tako od novinara dobijao nadimke kao što su “razredni starješina” ili “specijalista za pogubljenja”
“Specijalista za pogubljenja je notorna glupost”, kaže Ranicki, “ali kod kritike ja nastojim da budem jasan. I jasnoća kritike, znate to je takođe pitanje pristojnosti, mora se biti pristojan prema čitaocima. To znači: mora se jasno i glasno kazati šta se misli i ne smije se skrivati iza dvosmislenih formulacija i zagonetki.”
Marsel Rajh-Ranicki (Marcel Reich) je ugledni njemački književni kritičar i već dugo poznat i van granica svoje zemlje. Rođen je u Poljskoj 2. juna 1920. u Vloclaveku (Wloclawek), u Njemačkoj je završio gimnaziju, ali kao Jevrejin nije mogao nastaviti studije. 1942. uspjeva zajedno sa svojom ženom Tosijom da pobjegne iz Varšavskog geta. 1958. vraća se u Njemačku gdje se potpuno posvećuje njemačkom jeziku i književnosti. Nepotkupljiv i vrlo oštar u kritikama, u njemačkim literarnim krugovima poznat je i kao “književni papa”. Vrlo oštar, svojim stavom zna da povrijedi, zbog čega među piscima nije našao samo prijatelje. No, njegova pozicija je već dugo jednostavno neosporna.
Marsel i Tosija u sceni iz filma “Marsel Rajh-Ranicki: Moj život” tokom deportacije.
“Iskrenost” u “Književnom kvartetu”
“Stručnjak za skandale” je svojevremeno u “Književnom kvartetu” podigao veliku medijsku prašinu u obračunu s nobelovcem Ginterom Grasom (Günter Grass) čiji je roman “Ein weiter Feld” (1995.) “popljuvao” u velikom stilu, na pet stranica, a nedjeljnik Špigel (Der Spiegel) taj tekst objavio kao naslovnu priču. Rat “književnog pape” i pisaca nastavljen je i epizodom sa Martinom Valserom (Walser) koji je napisao roman “Smrt jednog kritičara” – u “kritičaru” su mnogi prepoznali upravo i poštovanog i omraženog Ranickog. Na meti njegovih verbalnih napada nisu bili samo pisci. Koleginicu Zigrid Lefler (Siegrid Löffler) lično je izvrijeđao pred kamerama u svojoj emisiji o književnosti “Književni kvartet” koja je bila emitovana čak 13 godina.
Zigrid Lefler takođe je bila na meti “otrovnih strelica” Ranickog.
Ranicki: “Jedan problem, i to je zaista ozbiljan i nerješiv problem – to što se desilo sa Ginterom Grasom (Günter Grass)? Kako se to moglo dogoditi?”
Lefler: “Ja ne razumijem tu ogorčenost, spuštamo li tu knjigu na još niži nivo!”
Ranicki: “Još niži nivo? Možemo li je uopšte spustiti niže! To je isprazna proza, dosadna i nečitljiva i Vi kažete da mi to spuštamo niže!”
Lefler: “Ne, nego Vi tu knjigu, Vi tu knjigu, koja je događaj stoljeća, spuštate na nešto niži nivo!”
Knjige koje su bile predmet rasprava četiri kritičara u “Književnom kvartetu” Marsela Rajha-Ranickog idući dan bi se prodavale u knjižarama kao lude, pa čak i kada bi bile predmet verbalnog iživljavanja i šprdnje tzv. “književnog pape”. A najgore što može da se dogodi jeste to da Ranicki za jednu knjigu kaže da je dosadna, a to je upravo učinio nobelovcu Ginteru Grasu.
Autori: Gisa Funck i Svetozar Savić
Odg. urednik: Jasmina Rose
www.dw-world.de
